Nog geen strenge winter, maar wel een met een ‘baard’

NOORD HOLLAND – We kunnen ons weinig winters herinneren waarin de zon zich zo weinig liet zien. December was al somber en nat, en januari lijkt slechts één kleur te kennen: grijs! Maar dat zonloze winterweer, met temperaturen van net onder het vriespunt, zorgt wel voor een zeldzaam verschijnsel: ijshaar, ofwel ‘de baard van Koning Winter’.

(tekst en foto's: Wim Meijer)

Loop het bos in, en dan met name een loofbos met beuken en eiken, en als het weer zich er voor leent… een beetje mistig, koud, temperaturen net onder nul maar zeker niet kouder dan min 4, geen zon en geen wind… dan kan het zomaar gebeuren dat je op de afgevallen dode takken ‘ijshaar’ tegenkomt. Toegegeven, deze omstandigheden maak je niet vaak mee en dat maakt ijshaar ook zo zeldzaam. Maar de afgelopen week bleek het weer aan alle voorwaarden te voldoen, zoals de foto’s in dit artikel bewijzen.

Het hogedrukgebied boven ons land, gevuld met koude en vochtige lucht, maakte het de afgelopen dagen grijs en kil. Omdat het ook overdag bleef vriezen, was er sprake van de eerste ijsdagen, waardoor ‘ijshaar’ op verschillende plekken te zien was.

Zo ontstaat ijshaar

IJshaar ontstaat vanuit de kern van dood loofhout. In het hout komen schimmels voor en bij de stofwisseling van deze schimmels komt water vrij dat door heel kleine openingen in het hout naar buiten wordt geperst. Het naar buiten geperste water bevriest tot een haarachtige structuur. Zolang de schimmels water blijven produceren kan ijshaar aan blijven groeien. Als de luchttemperatuur te laag wordt (min 4 of lager) daalt de stofwisseling van de schimmels tot zo'n laag niveau dat er onvoldoende water geproduceerd wordt, waardoor de aangroei van het ijshaar stopt.

En ja, zodra de zon zich laat zien of de temperatuur ook maar een graad boven het vriespunt uitkomt is Koning Winter meteen zijn baard kwijt. Het lijkt er dan ook op dat we na woensdagochtend voorlopig voor ’t laatst hebben kunnen genieten van deze bijzondere vorm van ijspret .